Đón Tết ở làng rau Trà Quế

Làng rau cổ Trà Quế (Quảng Nam) lâu nay đã là một phần quan trọng của phố cổ Hội An - Di sản văn hóa thế giới. Cùng với cù lao Chàm - Khu dự trữ sinh quyển thế giới và các làng nghề truyền thống như làng gốm Thanh Hà, làng mộc Kim Bồng, làng Trà Quế đã góp phần tạo lên một Hội An đầy đủ màu sắc khiến du khách đắm say.

Làng Di sản vang danh thế giới 

Trong lịch sử, địa danh Trà Quế còn được gọi Nhự Quế, Thanh Quế, Nhà Quế. Lưu truyền rằng, khoảng thế kỷ XVIII, có một vị vua du ngoạn trên dòng Đế Võng rồi ghé vào làng, thưởng thức một loại rau. Nhận thấy vị thơm của rau giống loại trà, vị cay giống quế, vị vua này đặt tên làng rau là “Trà Quế”. 

Ông Nguyễn Thêm, Hội trưởng Hội Nông dân làng rau Trà Quế, với 3 đời gắn bó với đồng rau Trà Quế chia sẻ, bí quyết để rau nơi đây thơm ngon là trồng rau bằng rong từ đầm Trà Quế và sông Đế Võng. Thêm nữa, bà con ở đây sử dụng phương pháp sản xuất rau hữu cơ kết hợp giữa thực hành truyền thống và hiện đại. 

Trà Quế hiện có trên 20 chủng loại rau ăn lá và gia vị. Đặc biệt, húng, é, tía tô ở đây không nơi nào thơm ngon bằng. Độc đáo là khi trộn lẫn các loại rau vào với nhau, sẽ hội tụ đủ 5 vị cay, chua, ngọt, đắng, chát. Chính hương vị đặc biệt ấy mà rau Trà Quế đã góp phần làm nổi tiếng các món ăn dân dã đặc sắc như cao lầu, mỳ Quảng - những món ẩm thực được công nhận Di sản phi vật thể quốc gia, chỉ có ở Hội An và Quảng Nam.

Hơn thế nữa, từ nghề trồng rau Trà Quế đã hình thành nên nguồn tri thức dân gian bản địa rất đa dạng. Những di sản văn hóa phi vật thể liên quan đến trồng rau, đặc biệt là những phong tục, tập quán xã hội, tín ngưỡng, lễ hội liên quan đến nghề nghiệp đã được cộng đồng nhân dân thường xuyên thực hành, trao truyền di sản. Tháng 9/2019, chính quyền TP Hội An đã phê duyệt phương án “Phát triển du lịch cộng đồng tại làng rau Trà Quế” dựa trên sự đồng thuận và hợp tác trước hết từ chính những người dân tại đây.  

Làng Trà Quế thu hút du khách khắp nơi vào ngày mùng 7 tháng Giêng hằng năm. Ngày đó, người làng rau tổ chức lễ hội Cầu Bông để bày tỏ lòng thành kính với các bậc tiền nhân có công khai phá làng rau. Bà con cũng cầu mưa thuận gió hòa, làng rau bội thu. Sinh hoạt này đã trở thành nét văn hóa đặc sắc ngày đầu năm mới ở đây suốt 400 năm qua...

Trà Quế hiện có trên 20 chủng loại rau ăn lá và gia vị. Đặc biệt, húng, é, tía tô ở đây không nơi nào thơm ngon bằng. Độc đáo là khi trộn lẫn các loại rau vào với nhau, sẽ hội tụ đủ 5 vị cay, chua, ngọt, đắng, chát. Chính hương vị đặc biệt ấy mà rau Trà Quế đã góp phần làm nổi tiếng các món ăn dân dã đặc sắc như cao lầu, mỳ Quảng - những món ẩm thực được công nhận Di sản phi vật thể quốc gia, chỉ có ở Hội An và Quảng Nam.

Hơn thế nữa, từ nghề trồng rau Trà Quế đã hình thành nên nguồn tri thức dân gian bản địa rất đa dạng. Những di sản văn hóa phi vật thể liên quan đến trồng rau, đặc biệt là những phong tục, tập quán xã hội, tín ngưỡng, lễ hội liên quan đến nghề nghiệp đã được cộng đồng nhân dân thường xuyên thực hành, trao truyền di sản. Tháng 9/2019, chính quyền TP Hội An đã phê duyệt phương án “Phát triển du lịch cộng đồng tại làng rau Trà Quế” dựa trên sự đồng thuận và hợp tác trước hết từ chính những người dân tại đây.  

Làng Trà Quế thu hút du khách khắp nơi vào ngày mùng 7 tháng Giêng hằng năm. Ngày đó, người làng rau tổ chức lễ hội Cầu Bông để bày tỏ lòng thành kính với các bậc tiền nhân có công khai phá làng rau. Bà con cũng cầu mưa thuận gió hòa, làng rau bội thu. Sinh hoạt này đã trở thành nét văn hóa đặc sắc ngày đầu năm mới ở đây suốt 400 năm qua...

“Chẳng phải là một danh lam thắng cảnh mà chỉ là rau, nhưng làng rau Trà Quế trải qua bao thế kỷ tồn tại có sức hút mãnh liệt đối với du khách nước ngoài như chúng tôi”, lần thứ hai đến Hội An đúng dịp Tết cổ truyền của Việt Nam, anh Ivan, du khách đến từ Nga, chia sẻ.

• Được hình thành từ thế kỷ XVI, làng rau Trà Quế cách phố cổ Hội An chỉ khoảng 3 km và được bao bọc bởi sông Cổ Cò và đầm Trà Quế. Thổ nhưỡng lợi thế là đất phù sa pha cát, khí hậu ôn hòa nên người dân phát triển nghề trồng rau hữu cơ lâu đời. Tháng 4/2022, nghề trồng rau tại Trà Quế đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Ngày 15/11/2024, làng rau Trà Quế ở Hội An, tỉnh Quảng Nam được Tổ chức Du lịch Liên hợp quốc vinh danh “Làng du lịch tốt nhất thế giới", đại diện duy nhất của Việt Nam đạt giải này năm 2024.

• Theo UBND xã Cẩm Hà, bình quân mỗi năm làng rau Trà Quế sản xuất, cung ứng cho thị trường khoảng 1.000 tấn rau sạch các loại. Mỗi năm làng rau đón hơn 24.000 lượt khách tham quan, trải nghiệm làm nghề cùng cộng đồng, hầu hết là khách quốc tế; doanh thu từ du lịch đạt hàng tỷ đồng. 

  Không chỉ mang đến những trải nghiệm về thiên nhiên và ẩm thực, làng rau Trà Quế còn là điểm đến văn hóa giàu giá trị. Tại đây, các di tích mang tính lịch sử như giếng đá Chăm, miếu Thổ thần, miếu Ngũ hành, mộ ông Nguyễn Văn Điển,... hay lễ cúng Cầu Bông cùng các phong tục, tập quán, tín ngưỡng, văn hóa ẩm thực cũng đang được bảo tồn và phát huy một cách hiệu quả.

• Hoài Thu- Trên CAND

.